Zlot Szkół imienia Orląt Lwowskich – Podkarpackie 2023
Utrwalenie wiedzy o bohaterskich Orlętach, aktywne poznawanie dziedzictwa regionu, integracja podkarpackich środowisk szkolnych szczególnie zainteresowanych pielęgnowaniem pamięci o Kresach, to zasadnicze cele pierwszego Zlotu Szkół imienia Orląt Lwowskich. Dwudniowe wydarzenie zostało zorganizowane z inicjatywy Województwa Podkarpackiego.
Wspólne wyjazdy zainteresowanych podkarpackich szkół do Lwowa odbywały się już w przeszłości. Ich kontynuację uniemożliwiła jednak sytuacja związana z covid-19, a obecnie także pełnoskalowa wojna na Ukrainie. W 2023 roku, z inicjatywy samorządu województwa, który w swoich działaniach ze szczególną troską traktuje ochronę i upowszechnianie dziedzictwa Kresów dawnej Rzeczypospolitej, zdecydowano się na wskrzeszenie owej idei w dostępnych warunkach.
Do współdziałania zaproszono 4 szkoły podstawowe z terenu województwa podkarpackiego noszące imię Orląt Lwowskich, tj.: Szkołę Podstawową nr 16 z Przemyśla, Szkołę Podstawową nr 14 z Rzeszowa, Szkołę Podstawową z Roźwienicy oraz Szkołę Podstawową z Zabratówki. Delegacje uczniów i pedagogów z każdej placówki stworzyły grupę 50 uczestników Zlotu.
Wydarzenie odbyło się w dwudniowej formule. Jego start miał miejsce w Dubiecku, gdzie uczestnicy oprócz oficjalnego otwarcia w Kresowym Domu Sztuki odbyli także spacer historyczny. Ten ostatni uwzględnił przede wszystkim dawny Zamek z historycznym parkiem – miejsce urodzin bpa Ignacego Krasickiego, jednego z najwybitniejszych polskich poetów.
Młodzież wraz z nauczycielami udała się także pod mural Szymona Mohorta, który w urokliwym miasteczku nad Sanem powstał w 2021 roku w ramach projektu samorządu województwa „Przestrzeń Dziedzictwa”. Mural nawiązuje wprost do poematu Wincentego Pola pt. „Mohort”, gdzie tytułowy bohater wyruszył na swoją wyprawę na Kresy właśnie z podkarpackiego Dubiecka.
Podążając mohortowskim śladem uczestnicy Zlotu udali się następnie do rezerwatu przyrody “Kozigarb” oraz Słonnego. Ścieżka przyrodnicza oraz wizyta na zakolu Sanu przybliżyła specyfikę terenu oraz miejscowe dziedzictwo naturalne. W dalszej części wyprawa trafiła do Posady Rybotyckiej, w której znajduje się wyjątkowy obiekt w skali całego kraju: murowana cerkiew obronna z XVI wieku. Następnie uczestnicy Zlotu udali się do Rybotycz, gdzie z kolei zwiedzili – malowniczo położony – zabytkowy cmentarz żydowski. Uczniowie poprzez namacalne dziedzictwo minionych wieków mieli okazję poznać historią tego miejsca, a jednocześnie zetknąć się z typową dla Kresów dawnej Rzeczypospolitej mozaiką kultur i religii. Ostatnim przystankiem pierwszego dnia był Krasiczyn, gdzie odbyła się część edukacyjna, w tym praca projektowa w grupach, oraz integracyjna.
Drugi dzień Zlotu rozpoczęło zwiedzanie Zamku w Krasiczynie. Młodzieży wraz z nauczycielami przybliżono złożoną historię tego zabytku i gniazda rodowego. Ponadto zwiedzili oni wnętrza, park oraz wieżę zegarową. Kolejny punkt wyprawy to zwiedzanie dwóch fortów (Borek oraz Salis Soglio) z kompleksu militarnego dawnej Twierdzy Przemyśl. Z Siedlisk uczestnicy Zlotu pojechali w pobliże obecnej granicy polsko-ukraińskiej do Niżankowic, gdzie w 1918 roku swoje boje toczyły Orlęta Przemyskie. W tym kontekście odwiedzony został także cmentarz w Przemyślu z mogiłą młodocianych bohaterów, którzy w ramach trwającego w latach 1918-1919 konfliktu polsko-ukraińskiego walczyli o granice odrodzonego państwa polskiego.
Zlot zakończył się spacerem po przemyskiej starówce oraz oficjalnym podsumowaniem w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej. Uczestnicy bogatsi w refleksje i plany dotyczące przyszłych inicjatyw rozjechali się następnie do swoich miejscowości. W zgodnej ocenie uczestników i organizatorów regionalny Zlot Szkół imienia Orląt Lwowskich okazał się udaną inicjatywą z zakresu pielęgnowania pamięci historycznej i edukacji obywatelskiej na rzecz dziedzictwa.
Koordynatorem przedsięwzięcia ze strony samorządu województwa był Departament Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego UMWP. Operatorem Zlotu było Stowarzyszenie „Dziedzictwo Kresów” z Jarosławia.
Inicjatywa stanowiła wydarzenie towarzyszące Festiwal Dziedzictwa Kresów 2023, który jest współorganizowany przez Samorząd Województwa Podkarpackiego.
Tekst: Mateusz Werner, UMWP.
Foto: Paweł Kraus, UMWP
Krystyna Szczypta, Stowarzyszenie „Dziedzictwo Kresów”
